Ιδιαίτερης σημασίας και θρησκευτικής αξίας είναι και τα έθιμα που, αναλλοίωτα στο χρόνο, τηρούνται στη Στερεά Ελλάδα. Οι Ρουμελιώτες γιορτάζουν το Πάσχα με τρόπο αυθεντικό και παραδοσιακό. Η Ρούμελη είναι «δεμένη» με έθιμα που απευθύνονται στην καρδιά του Έλληνα και έχουν μπολιαστεί με την παράδοση αιώνων. Στη Ρούμελη, το ψήσιμο του οβελία είναι μια διαδικασία σχεδόν… τελετουργική. Στις γειτονιές και τις πλατείες τηρούν το έθιμο που ψησίματος του οβελία σε παραδοσιακούς «λάκκους».

ΛΕΙΒΑΔΙΑ

Ανήμερα του Πάσχα, στην πόλη της Λειβαδιάς, το υπομονετικό ψήσιμο του οβελία πάνω από τη φωτιά που σιγοκαίει, παίρνει μια μορφή σχεδόν τελετουργική και αποκτά μαζικό χαρακτήρα, πάνω από τους «λάκκους», που στήνονται σε ολόκληρη την πόλη. Μετά την Ανάσταση και πριν καλά ξημερώσει οι Λειβαδίτες ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Οι φλόγες αγκαλιάζουν το σωρό. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το ίδιο γίνεται σε όλους τους «λάκκους» και ανεβαίνουν οι καπνοί, αναρίθμητοι και πυκνοί, σε τέτοιο βαθμό, που σκεπάζουν τον ανατέλλοντα ήλιο. Η πόλη τυλίγεται σε σύννεφα καπνού. Οι φωτιές είναι έτοιμες και τα αρνιά τοποθετούνται στους «λάκκους». Ο δήμος διοργανώνει κάθε χρόνο παραδοσιακό ψήσιμο δεκάδων αρνιών που προσφέρονται στους επισκέπτες, μαζί με κρασί και κόκκινα αυγά. Το γλέντι ολοκληρώνεται με λαϊκούς οργανοπαίκτες, δημοτικά τραγούδια της Ρούμελης, πολύ χορό και πυροτεχνήματα.

ΑΡΑΧΩΒΑ

Στην Αράχωβα το «ρουμελιώτικο» Πάσχα είναι μοναδικό, γνωστό και ως τριήμερο «πανηγυράκι». Ξημερώνοντας η Λαμπρή, οι γεροντότεροι θα σημάνουν προσκλητήριο στους «λάκκους» καλώντας τη γειτονιά να αρχίσει τις προετοιμασίες για το ψήσιμο του αρνιού, αρχίζοντας με το μάζεμα των κλημάτων το άναμμα και την ιδιαίτερη φροντίδα της φωτιάς, που απαιτεί εμπειρία. Κάθε γειτονιά και λάκκος και κάθε λάκκος από 10 αρνιά και πάνω… Ψήσιμο, φαγοπότι, χορός και τραγούδι. Για τους επισκέπτες, εκτός του ότι είναι καλοδεχούμενοι μετά το «λάκκο» στο οικογενειακό τραπέζι, φροντίζει και ο Δήμος για το Λαμπριάτικο Αραχωβίτικο μενού. Το Λαμπριάτικο τραπέζι συνεχίζεται μέχρι να "πέσουν οι τρεις κανονιές", όταν την ίδια μέρα βγαίνει η εικόνα του Αϊ-Γιώργη και μαζί με τις καμπάνες καλούν όλο το χωριό για την περιφορά της εικόνας του Αγίου. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων, οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με χορό και κλέφτικα αγωνίσματα.

ΥΠΑΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ

Στην Υπάτη Φθιώτιδας, οι εκδηλώσεις του Πάσχα έχουν ως επίκεντρο το προαύλιο του ναού του Αγίου Νικολάου, όπου κάθε χρόνο συγκεντρώνονται ντόπιοι και ξένοι για να χορέψουν στους ρυθμούς της ελληνικής δημοτικής παράδοσης. Ανήμερα το Πάσχα, το βράδυ, και αφού έχει προηγηθεί το κάψιμο του Ιούδα στη μεγάλη φωτιά, όλοι κατευθύνονται στην πλατεία του χωριού για τη συνέχιση του χορού. Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στα Λουτρά Υπάτης, χορεύεται ο «Κλειστός», που έχει τις ρίζες του στο Νεοχώρι Υπάτης. Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται για δύο ακόμη ημέρες, την Τρίτη του Πάσχα στην Αγία Παρασκευή Μεξιατών και την Τετάρτη με τη μεγάλη πορεία των αντρών του χωριού μέχρι την Παναγία Αρσάλη. Οι άντρες μένουν εκεί τη νύχτα και την επομένη το πρωί παίρνουν μέρος στη Θεία Λειτουργία.

ΑΓΡΙΝΙΟ

Κάθε χρόνο, η Μ. Παρασκευή και το Πάσχα στο Αγρίνιο είναι συνδεδεμένα με το κάψιμο χαλκουνιών (πυροτεχνήματα). Το βράδυ μετά τον Επιτάφιο της κάθε ενορίας, οι «χαλκουνάδες» θα κατέβουν στους δρόμους του Αγρινίου για να σμίξουν στην κεντρική πλατεία και να λάβουν μέρος στον χαλκουνοπόλεμο. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στον καιρό της Τουρκοκρατίας. Γεννήθηκε «από το ευρηματικό μυαλό των Βραχωριτών (Αγρινιωτών) που δοκίμαζε την ποιότητα της Δημητσάνικης μπαρούτης πριν χρησιμοποιηθεί για να κυνηγήσει τον Τούρκο κατακτητή».

ΑΙΤΩΛΙΚΟ

Τη Μ. Παρασκευή πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Επιτάφιος, ιστορικό κειμήλιο του 13ου-14ου αιώνα. Από το πρωί του Μ. Σαββάτου στην κεντρική πλατεία της πόλης αναβιώνουν πολλά από τα έθιμα των κατοίκων μέχρι αργά το βράδυ της Αναστάσεως. Την Κυριακή του Πάσχα κάθε γειτονιά είναι μία μεγάλη υπαίθρια ψησταριά, όπου ο χορός και το τραγούδι έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ προσφέρονται κρασί και παραδοσιακές νοστιμιές.

ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ

Το βράδυ πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου, σχηματίζοντας πομπές, οι οποίες διέρχονται από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό, που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα μοναδικής ομορφιάς. Τα φώτα της πόλης σβήνουν, η πομπή των Επιταφίων σταματά για λίγο στην πλατεία του φλεγόμενου λιμανιού και μόλις αποχωρήσει, ο νυχτερινός ουρανός γεμίζει από πυροτεχνήματα. Το έθιμο αυτό έχει παράδοση πολλών χρόνων και σχετίζεται με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα στο χώρο αυτό.

ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ

Το Καρπενήσι είναι ιδιαίτερα γνωστό για το Ρουμελιώτικο Πάσχα. Το παραδοσιακό πασχαλινό έθιμο, που έχει τις ρίζες του στον περασμένο αιώνα, όχι μόνο παραμένει αναλλοίωτο, αλλά με το πέρασμα των χρόνων εμπλουτίζεται, καθώς οι νεώτερες γενιές συμμετέχουν στα Πασχαλινά δρώμενα με ιδιαίτερο κέφι και μεράκι. Αν βρεθείτε Πάσχα στο Καρπενήσι μην παραλείψετε να παρακολουθήσετε την περιφορά και τη συνάντηση των Επιταφίων στην κεντρική πλατεία της πόλης τη Μεγάλη Παρασκευή με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής. Το Μεγάλο Σάββατο η Ανάσταση του Θεανθρώπου γιορτάζεται με τη ρίψη βεγγαλικών και το μοίρασμα κόκκινων αυγών από το δήμο σε κατοίκους και επισκέπτες. Ξημερώνοντας η Κυριακή του Πάσχα, ολόκληρη η πόλη κυριολεκτικά καλύπτεται από τον καπνό εκατοντάδων λάκκων στις γειτονιές της πόλης, στους οποίους οι κάτοικοι καίνε κληματαριές. Το έθιμο του «λάκκου» αναβιώνει κάθε χρόνο σχεδόν σε όλα τα σπίτια του Καρπενησίου. Δίπλα στους λάκκους στήνονται οι σούβλες για το ψήσιμο του οβελία και το γλέντι με άφθονο φαγητό, ποτό, χορούς και τραγούδια διαρκεί μέχρι αργά το βράδυ. Παράλληλα, ο Δήμος ανήμερα του Πάσχα διοργανώνει μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, στις οποίες είναι καλεσμένοι ντόπιοι και επισκέπτες.